وڵاتی عێراق لە سەرەتای دروست بوونییەوە تا ئەم ساتە هەناسەیەکی قووڵی بە ئارامییەوە هەڵنەکێشاوە، ئەمەش بەهۆی شەڕ- دروستبوون و رووخانی رژێمە یەک لەدوای یەکەکانی حوکمڕانی – دەستوەردانی دەرەکی و خیانەتی ناوخۆیی وڵاتەکەوە بووە، یاخود رادەستکردنی دەسەڵات بووە بە دەسەڵاتێک کە گەندەڵی بە مافی رەهای خۆی زانیوە و چەوساندنەوەی گەلەکەی کردووە بە عادەت.
باشتر وایە بگەڕێینەوە ناوەڕۆکی بابەتەکە، لێرەدا پرسیارێک لە هزری هەموو هاونیشتیمانیانی ئەو وڵاتە دروست دەبێت ئەویش “داهاتوویەکی چۆن چاوەڕوانی عێراق دەکات؟”. ئایا دووبارە مێژوو رووخسارە بێبەزەییانەکەی نیشانی عێراق دەداتەوە؟ ئایا عێراق دەبێتە گۆڕەپانی ململانێی کەسایەتییە سیاسییە دوور لە سیاسەتەکان، ئایا عێراق دەبێتە جوگرافیایەکی کراوە بۆ شەڕ و سەرهەڵدانەوەی میلیشیا نایاساییەکان؟ ئایا دوای رێکخراوە تیرۆریستییەکانی وەکو “قاعیدە و داعش”، رێگا دەدرێت بە لەدایکبوونی تیرۆر بە ناوێک یاخود رووخسارێکی نوێ لە ناوچەکە؟ یاخود دەخرێتەوە ژێر رکێف و حوکمی وڵاتانی دەرەوە؟ ئەمانە هەموویان گریمانەن و بە حوکمی ئەوەی لە دۆخەکان راهاتووین، ئەگەری روودانی ناتوانرێت پشتگوێ بخرێت و ئاگری ترس لە دڵی گەلی عێراقیی دامرکێتەوە.
بۆ زیاتر ئاشنابوون لە سۆنگی بابەتەکە، دەگەڕێینەوە کۆتا رۆژەکانی ساڵی ٢٠٢١ و سەرەتاکانی ٢٠٢٢، کە هاوکات بوون لەگەڵ کشانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانان بە سەرۆکایەتی ئەمریکا لە عێراق، بە تایبەتی هێزە شەڕکەرەکان، کە ببووە هەلێک بۆ میلیشیا نایاساییەکان تا بتوانن بە دڵی خۆیان ناوچە جیاجیاکان، بنکە و سەنگەرە سەربازییەکان بە مووشەکی جۆراوجۆر بکەنە ئامانج و تیرۆریستان سوود لەو کاتە هەستیارە وەرگرن تا بتوانن هێرش بکەنە سەر رۆڵە پارێزەرەکانی ئەو گەلە و ماڵ و حاڵی خەڵک بسووتێنن و هاووڵاتییان بڕفێنن، تاکو ترس و پەشێوی لە دڵی هاونیشتمانیانی وڵاتەکە دروست بکەن، ئەمە لە کاتێکدایە بەگوێرەی ئامارە فەرمییەکان، لە ساڵی ٢٠٢١ـدا بە تۆمارکراوی ٢٥٧ کردەوەی تیرۆریستی روویداوە کە خۆیان لە بۆسە و هێرشی راستەوخۆ و خۆکوژی و خاڵی پشکنینی ساختە و رفاندن و ئاڕاستەکردنی مووشەک بینیوەتەوە، کە لە ئەنجامدا ٣٨٧ شەهید و ٥١٨ بریندار و ٣٧ رفێندراویان لێکەوتۆتەوە.
هەموو ئەو رووداوانە، چەرخی دوای ساڵی ٢٠٠٣ـمان بەبیر دێنێتەوە کە لەگەڵ رووخانی رژێمی بەعس، میلیشیا و رێکخراوە تیرۆرسیتییەکان تەواوی عێراقیان خستە تەنگەژەی تیرۆر کە بەهۆیەوە تەڕ و وشک بەیەکەوە سووتان، ئێستاش چاوەڕوان دەکرێت هەمان سیناریۆ دوای نزیکەی ١٩ ساڵ دووبارە ببێتەوە، راستەوخۆ دوای جێهێشتنی عێراق لەلایەن هێزەکانی هاوپەیمانان بە سەرۆکایەتی ئەمریکا، دۆخەکە وا بشێوێت کە عێراق پێویستی بە ١٩ ساڵی تر بێت تاکو بتوانێت بگەڕێتەوە دۆخی ئێستای، یان پێویستە ئەو ئەمریکایەی کە بە هەڕەشە و دژایەتییەوە لە عێراق دەنێردرێتە دەرەوە، لەژێر چەتری دیموکراسی و پاراستنی مافی مرۆڤ، کلیلی داگیرکاری سەر و بنی خاکی عێراقی پێشکەش بکرێت بۆ ئەوەی دووبارە تاکو دەیان ساڵی تر پیت و سەرچاوە سرووشتییەکانی وەکو موڵکی خۆی مامەڵەی لەگەڵدا بکات.
لێرەدا بۆچوونی ئەوەمان لەلا دروست دەبێت کە ئایا داهاتووی نزیکی عێراق هاوشێوەی ئەفغانستان دەکەوێتە ژێر دەسەڵاتی بزوتنەوە و میلیشیاکان لەژێر ناوی دیموکراسی و حوکمی فیدڕاڵی؟ یاخود پێچەوانەی ئەو بیرکردنەوەیە، داهاتوویەکی پڕشنگدار و چاخێکی نوێ چاوەڕێی گەلی عێراق دەکات؟.
ئەگەرەکانی دوای کشانەوەی هێزەکانی لە چەند خاڵێکدا کۆدەبێتەوە کە گرنگریتنیان ئەمانەی خوارەوەن:
یەکەم : بە کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا دووبارە ئەگەری بەرزبوونەوەی ئۆپەراسیۆنی سەربازی و چاڵاکییەکان و هێرشەکانی رێکخراوی تیرۆرستی داعش هەیە لە و لە بەرامبەریشدا لاوازیی هێزە فەرمی و سەربازییەکانی سوپای عێراق ئەم ئەگەرە بەهێزتر دەکات.
دووەم: بەکشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا عێراق پێدەنێتە قۆناغێکی مەترسیدارەوە کە پێدەچێت شەری شیعە و سوننە، سیناریۆیەکی کراوەبێ، چونکە لەنەمانی ئەمریکا لایەنەکانی شیعەی سەربەئێران، سوننەکان ئەوەندەی تر چوارچێوەیان دەکەن و لەم بارودۆخەش شەقامی عێراقی مەترسی شەری تائیفی چاوەڕوانی دەکات .
سێیەم : یەکێکی تر لەسیناریۆکان لەپاش کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا ، پێکهێنانی حکومەتی عێراقیە کە لەدوای هەڵبژاردنەکانی ئۆکتۆبەری ئەمساڵ ئەوهێزانەی کەسەربەئێران بوون توشی شکستێکی گەورەبوون و کورسیەکانیان بەشێوەیەکی بەرچاو دابەزی و تانەیان لەهەڵبژارنەکاندا بۆیە، بەتایبەت دووای پێکهێنانی سەرۆکایەتی پەرلەمان بەبێ بوونی کەسێکی نزیک لە هێزی شیعە تووندرەوەکان ئەگەرەکە بەبەهێزی دەمێنێتەوە.
